- Katılım
- 22 Şubat 2006
- Mesajlar
- 49
- Tepkime puanı
- 1
- Puanları
- 0
OSİLASKOP
Osilaskobun tanıtılması
Elektriksel değerleri (gerilim, frekans, akım, faz farki ışıklı çizgiler şeklinde gösteren aygıta osilaskop denir.
Osilaskobun yapısı
Bu aygıt katot ışınlı tüp (ekran, CRT), dikey saptırma, yatay saptırma ve hızlandırma devresinden oluşmuştur.
Osilaskobun çalışma ilkesi
Katot ışınlı tüpün arka bölümünde bulunan flâman ısıtıldığında elektron yaymaya başlar. Yayılan elektronlar, elektron merceği ve hızlandırıcı elektrottan geçtikten sonra saptırma levhalarının arasından ekrana ulaşır. İç yüzeyi fosfor tabakasıyla kaplı olan ekranda elektron hüzmesi nokta (benek) şeklinde bir görüntü oluşturur. Osilâskobun giriş uçlarından uygulanan sinyalin şekline göre dikey ve yatay saptırma bobinlerinin gerilimleri elektron hüzmesini yönlendirir (saptırır).
Elektron hüzmesinin giriş gerilimiyle saptırılması sonucu ekranda istenilen görüntü oluşur. Örneğin girişe sinüsoidal şekilli bir sinyal uygulanırsa ekranda da sinüsoidal biçimli görüntü belirir.
Osilaskobun önemi ve kullanım alanları
Elektriksel değerleri görünür hâle getiren osilaskoplar, elektronik cihaz onarımcıları, devre tasarımcıları ve îmalâtçılar tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Örneğin karmaşık elektronik devrelere sahip, TV, video, kamera gibi aygıtların onarımı yapılırken osilâskop büyük kolaylık sağlar. Bu cihazları üreten firmaların sunduğu devre şemalarında belirli noktalarda olması gereken sinyalin şekli gösterilmiştir. Teknisyen, kontrollerini yaparken şemadaki sinyal ile ölçtüğü sinyali karşılaştırarak arızanın niteliğini belirler.
B. Osilâskobun ön panelindeki komütatör, pot ve anahtarların işlevleri
Power (on-off) anahtarı: Aygıtı çalıştırıp durdurmaya yarar.
Intensity: Ekranda oluşan görüntünün (çizginin) parlaklığını (şiddetini) ayarlar.
Focus: Ekranda oluşan ışıklı çizginin netliğini ayarlar.
X-position: Işıklı çizginin sağa sola kaydırılmasını sağlar.
Y-position: Işıklı çizginin yukarı aşağı kaydırılmasını sağlar.
AC: Alternatif akım sinyallerini ölçer.
DC: Doğru akım sinyallerini ölçer.
AC-GND-DC: Osilâskobun girişine uygulanan sinyalin cinsine göre üç kademeli komütatör ayarlanır.
Volts/div.: Ekrandaki ışının dikey düzlemde bir kare mesafe için kaç voltu belirteceğini ayarlamamızı sağlar. Örneğin sinüsoidal sinyal dikeyde 2 karelik bir alanı kaplasın. Volts/div komütatörü de 2 V kademesinde bulunsun. Buna göre ekranda oluşan sinyalin tepeden tepeye gerilim değeri 4 V olacaktır.
Time/div.: Ekrandaki ışının yatay düzlemde bir kare mesafe için kaç saniyeyi belirteceğini ayarlamamızı sağlar. Örneğin sinüsoidal sinyal yatayda 4 karelik bir alanı kaplasın. Time/div komütatörü de 2 milisaniye kademesinde bulunsun. Buna göre ekranda oluşan sinyalin periyot değeri 8 milisaniye olacaktır. 8 milisaniye, 0,008 saniye olduğuna göre ekrandaki sinyalin frekansı f = 1/T = 1/0,008 = 125 Hz dir.
CH1 ve CH2: Osilâskobun giriş uçlarıdır. Scaleillum (illum): Ekranın aydınlatılmasını sağlayan lâmbanın ışık şiddetini ayarlayan pottur.
Test sinyali noktası (cal.): Ön panelde cal .5 V ibaresinin bulunduğu yerdir. Çoğunlukla 1 kHz çıkışlı ve 0,5 volt gerilimli olur. Bu nokta kullanılarak osilaskobun doğru ölçüm yapmasını sağlamak için gerekli ayarlama işlemi yapılabilir.
Trace rotation: Ekrandaki ışığı yatay eksene paralel hâle getirir.
Variable, pull x mag: Volts/div'in hassasiyetini 5 kat büyütür. Bu düğme basılı ve 5 mV konumundayken, öne doğru çekildiğinde iki çizgi aralığı 1 mV olur.
Add: Kanal 1 ve kanal 2 sinyallerinin matematiksel olarak toplanmasını sağlar. (Eğer position düğmesi öne doğru çekilirse bu kez iki kanalın farkı görülür.)
Dual: CH1 ve CH2 düğmeleri basılı konumdaysa ekranda iki sinyalde izlenebilir.
Auto: Trigger (tetikleme) sinyali uygulanmadığında ya da sinyal frekansı 50 Hz nin altında olduğunda cihaz otomatik olarak tarama yapar.
Position pull x 10 mag: Ekranda taranan görüntünün yatay posizyonunu ayarlar. Yani bu düğme öne çekildiğinde ekranda taranan dalganın uzunluğu 10 kat genişler.
Level: Ekrandaki ışıklı sinyalin durdurulmasını sağlar.
Uncall: Seçilen kısmın ayarı aşıldığında îkaz eder.
Ext. input: Dışardan tetikleme sinyalinin uygulanmasını sağlayan konnektördür.
Ext-trig.: Osilâskobun kendi tetiklemesini keser ve dışardan tetiklemeye hazırlar.
Norm: Sınırlamasız frekans tetiklemesi yapar.
X-Y: Ekrandaki şekli dikey bir çizgi hâline getirir.
LF: Ses frekansında tetiklemeyi sağlar.
Line: Şebeke frekanslı (50-60 Hz) gerilimlerde tetiklemeyi sağlar.
Trace rotation: Yatay ışık çizgisinin tam yatay hâle getirilmesinde kullanılır.
HF: Yüksek frekansta tetiklemeyi sağlamak için kullanılır.
Trigger selector: Tetikleme seçici
Time-base: Yatayda tarama hızını ayarlar. Bu komütatörün üzerinde bulunan pot yataydaki tarama hızının hassas ayarının yapılmasında kullanılır.
Invert I: Birinci düşey kanala uygulanmış sinyalin fazını 180° ters çevirir.
Dual: Çift ışınlı osilâskoplarda iki kanal girişini aynı anda gösterir.
Slope +/-: Işıklı sinyalin (+) ve (-) kısımlarını seçmek için kullanılır.
Fuse: Osilaskobu koruyan sigorta
Filter: Dalga şeklinin görüntüsünü düzeltir.
Input: Giriş
Test sinyalinin gerilim ile frekansının ölçülmesi ve kalibrasyon
Osilaskop ile doğru ölçüm yapabilmek için aygıtın tüm ayarlarının doğru yapılmış olması gerekir. Osilaskop kullanılacağı zaman şu hazırlıklar yapılmalıdır:
1. Cihazın beslemesi topraklı prizden yapılmalıdır.
2. Toz ve nemin olmadığı bir ortamda kullanılmalı ve muhafaza edilmelidir.
3. Kullanılacak osilaskobun tüm özellikleri bilinmelidir.
4. AC-GND-DC komütatörü uygulanan sinyale göre ayarlanmalıdır.
5. Ekranda yatay çizgi yoksa, parlaklık düğmesi en yüksek değere getirilmelidir.
6. Volt/div. komütatörü en yüksek voltaj kademesine alınarak ölçüme başlanmalıdır.
7. Senkronizasyon anahtarı dahili (int.) konumuna getirilmelidir.
8. Işını düşey ve yatay kaydırmada kullanılan potlar orta değere getirilmelidir.
9. Focus (odaklama) potuyla çizgi netleştirilmelidir.
10. Osilaskop uzun süre kullanılmamışsa prob cal noktasına bağlanarak hassasiyet ayarı (calibration, kalibrasyon) yapılmalıdır.
Osilaskobun tanıtılması
Elektriksel değerleri (gerilim, frekans, akım, faz farki ışıklı çizgiler şeklinde gösteren aygıta osilaskop denir.
Osilaskobun yapısı
Bu aygıt katot ışınlı tüp (ekran, CRT), dikey saptırma, yatay saptırma ve hızlandırma devresinden oluşmuştur.
Osilaskobun çalışma ilkesi
Katot ışınlı tüpün arka bölümünde bulunan flâman ısıtıldığında elektron yaymaya başlar. Yayılan elektronlar, elektron merceği ve hızlandırıcı elektrottan geçtikten sonra saptırma levhalarının arasından ekrana ulaşır. İç yüzeyi fosfor tabakasıyla kaplı olan ekranda elektron hüzmesi nokta (benek) şeklinde bir görüntü oluşturur. Osilâskobun giriş uçlarından uygulanan sinyalin şekline göre dikey ve yatay saptırma bobinlerinin gerilimleri elektron hüzmesini yönlendirir (saptırır).
Elektron hüzmesinin giriş gerilimiyle saptırılması sonucu ekranda istenilen görüntü oluşur. Örneğin girişe sinüsoidal şekilli bir sinyal uygulanırsa ekranda da sinüsoidal biçimli görüntü belirir.
Osilaskobun önemi ve kullanım alanları
Elektriksel değerleri görünür hâle getiren osilaskoplar, elektronik cihaz onarımcıları, devre tasarımcıları ve îmalâtçılar tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Örneğin karmaşık elektronik devrelere sahip, TV, video, kamera gibi aygıtların onarımı yapılırken osilâskop büyük kolaylık sağlar. Bu cihazları üreten firmaların sunduğu devre şemalarında belirli noktalarda olması gereken sinyalin şekli gösterilmiştir. Teknisyen, kontrollerini yaparken şemadaki sinyal ile ölçtüğü sinyali karşılaştırarak arızanın niteliğini belirler.
B. Osilâskobun ön panelindeki komütatör, pot ve anahtarların işlevleri
Power (on-off) anahtarı: Aygıtı çalıştırıp durdurmaya yarar.
Intensity: Ekranda oluşan görüntünün (çizginin) parlaklığını (şiddetini) ayarlar.
Focus: Ekranda oluşan ışıklı çizginin netliğini ayarlar.
X-position: Işıklı çizginin sağa sola kaydırılmasını sağlar.
Y-position: Işıklı çizginin yukarı aşağı kaydırılmasını sağlar.
AC: Alternatif akım sinyallerini ölçer.
DC: Doğru akım sinyallerini ölçer.
AC-GND-DC: Osilâskobun girişine uygulanan sinyalin cinsine göre üç kademeli komütatör ayarlanır.
Volts/div.: Ekrandaki ışının dikey düzlemde bir kare mesafe için kaç voltu belirteceğini ayarlamamızı sağlar. Örneğin sinüsoidal sinyal dikeyde 2 karelik bir alanı kaplasın. Volts/div komütatörü de 2 V kademesinde bulunsun. Buna göre ekranda oluşan sinyalin tepeden tepeye gerilim değeri 4 V olacaktır.
Time/div.: Ekrandaki ışının yatay düzlemde bir kare mesafe için kaç saniyeyi belirteceğini ayarlamamızı sağlar. Örneğin sinüsoidal sinyal yatayda 4 karelik bir alanı kaplasın. Time/div komütatörü de 2 milisaniye kademesinde bulunsun. Buna göre ekranda oluşan sinyalin periyot değeri 8 milisaniye olacaktır. 8 milisaniye, 0,008 saniye olduğuna göre ekrandaki sinyalin frekansı f = 1/T = 1/0,008 = 125 Hz dir.
CH1 ve CH2: Osilâskobun giriş uçlarıdır. Scaleillum (illum): Ekranın aydınlatılmasını sağlayan lâmbanın ışık şiddetini ayarlayan pottur.
Test sinyali noktası (cal.): Ön panelde cal .5 V ibaresinin bulunduğu yerdir. Çoğunlukla 1 kHz çıkışlı ve 0,5 volt gerilimli olur. Bu nokta kullanılarak osilaskobun doğru ölçüm yapmasını sağlamak için gerekli ayarlama işlemi yapılabilir.
Trace rotation: Ekrandaki ışığı yatay eksene paralel hâle getirir.
Variable, pull x mag: Volts/div'in hassasiyetini 5 kat büyütür. Bu düğme basılı ve 5 mV konumundayken, öne doğru çekildiğinde iki çizgi aralığı 1 mV olur.
Add: Kanal 1 ve kanal 2 sinyallerinin matematiksel olarak toplanmasını sağlar. (Eğer position düğmesi öne doğru çekilirse bu kez iki kanalın farkı görülür.)
Dual: CH1 ve CH2 düğmeleri basılı konumdaysa ekranda iki sinyalde izlenebilir.
Auto: Trigger (tetikleme) sinyali uygulanmadığında ya da sinyal frekansı 50 Hz nin altında olduğunda cihaz otomatik olarak tarama yapar.
Position pull x 10 mag: Ekranda taranan görüntünün yatay posizyonunu ayarlar. Yani bu düğme öne çekildiğinde ekranda taranan dalganın uzunluğu 10 kat genişler.
Level: Ekrandaki ışıklı sinyalin durdurulmasını sağlar.
Uncall: Seçilen kısmın ayarı aşıldığında îkaz eder.
Ext. input: Dışardan tetikleme sinyalinin uygulanmasını sağlayan konnektördür.
Ext-trig.: Osilâskobun kendi tetiklemesini keser ve dışardan tetiklemeye hazırlar.
Norm: Sınırlamasız frekans tetiklemesi yapar.
X-Y: Ekrandaki şekli dikey bir çizgi hâline getirir.
LF: Ses frekansında tetiklemeyi sağlar.
Line: Şebeke frekanslı (50-60 Hz) gerilimlerde tetiklemeyi sağlar.
Trace rotation: Yatay ışık çizgisinin tam yatay hâle getirilmesinde kullanılır.
HF: Yüksek frekansta tetiklemeyi sağlamak için kullanılır.
Trigger selector: Tetikleme seçici
Time-base: Yatayda tarama hızını ayarlar. Bu komütatörün üzerinde bulunan pot yataydaki tarama hızının hassas ayarının yapılmasında kullanılır.
Invert I: Birinci düşey kanala uygulanmış sinyalin fazını 180° ters çevirir.
Dual: Çift ışınlı osilâskoplarda iki kanal girişini aynı anda gösterir.
Slope +/-: Işıklı sinyalin (+) ve (-) kısımlarını seçmek için kullanılır.
Fuse: Osilaskobu koruyan sigorta
Filter: Dalga şeklinin görüntüsünü düzeltir.
Input: Giriş
Test sinyalinin gerilim ile frekansının ölçülmesi ve kalibrasyon
Osilaskop ile doğru ölçüm yapabilmek için aygıtın tüm ayarlarının doğru yapılmış olması gerekir. Osilaskop kullanılacağı zaman şu hazırlıklar yapılmalıdır:
1. Cihazın beslemesi topraklı prizden yapılmalıdır.
2. Toz ve nemin olmadığı bir ortamda kullanılmalı ve muhafaza edilmelidir.
3. Kullanılacak osilaskobun tüm özellikleri bilinmelidir.
4. AC-GND-DC komütatörü uygulanan sinyale göre ayarlanmalıdır.
5. Ekranda yatay çizgi yoksa, parlaklık düğmesi en yüksek değere getirilmelidir.
6. Volt/div. komütatörü en yüksek voltaj kademesine alınarak ölçüme başlanmalıdır.
7. Senkronizasyon anahtarı dahili (int.) konumuna getirilmelidir.
8. Işını düşey ve yatay kaydırmada kullanılan potlar orta değere getirilmelidir.
9. Focus (odaklama) potuyla çizgi netleştirilmelidir.
10. Osilaskop uzun süre kullanılmamışsa prob cal noktasına bağlanarak hassasiyet ayarı (calibration, kalibrasyon) yapılmalıdır.
