TÜRKÝYE'DE domuz ÜRETÝMÝ VE SATIMI!
Gaziosmanpaþa Hacýmaþlý köyü domuz çiftliði'nin sularý ve katý atýklarý 300 metre mesafedeki Sazlýdere Barajý'na akýyor. Baraj on milyon kiþinin su ihtiyacýný karþýlýyor. Çiftlikte 5 bin domuz var.
Türkiye'deki domuz çiftliklerinde yýllýk 3 milyon kg. civarýnda et üretiliyor.
Bu rakam neredeyse kýrmýzý et üretiminin yarýsý.
Üretilen domuzlar otellere, yemek fabrikalarýna ve marketlere 'kýyma' þeklinde satýlýyor. Domuz etini Salam, sosis olarak da piyasaya sürmek en sýk kullanýlan yöntem.
Peki neden domuz?
'Dinen yasak olmasýna, Türk yemek kültürüne aykýrý bulunmasýna raðmen neden domuz cazip bir konu?'
Çünkü domuz yetiþtiriciliði kârlý bir iþ.
Domuz üretken bir hayvan. Cinslerine ve yaþýna göre yýlda bir, iki, bazen de üç kez ve her batýnda 15-20'ye kadar varan yavru dünyaya getirebiliyor. Bir domuz yýlda iki kez doðum yapsa, her batýndan 10 yavru yaþasa, 20 sene yaþayan bir domuzun 400 yavrusu oluyor.
Ve dahasý yeni doðmuþ bir domuz 4-5 ayda 100 kiloya kadar çýkabiliyor.
Normal Þartlarda evcil bir domuzun yüzde 30'u yað olarak ayrýlabilmekte iken bu rakam bazen yüzde 50'yi bulabiliyor.
Yani 150 kg'lýk bir domuzdan 75 kiloluk yað elde edilebiliyor. Bu da dana yada koyuna göre tercih edilmesinde önemli bir etken.
Beslenmesi kolay, cam dýþýnda -leþ dahil- her þeyi yiyebiliyor. Her domuz da ortalama 80-100 kiloya ulaþtýðý zaman kesiliyor. Kaba bir hesapla sadece bu çiftlikten yýlda yaklaþýk 1 milyon kg. et çýkýyor.
Bu etlerin hangi kanalla, nerelere satýldýðý meçhul. Diðer çiftlikler de göz önüne alýndýðýnda Türkiye'de yaklaþýk 3 milyon kg domuz etinin piyasaya deðiþik yollarla sürüldüðü ortaya çýkýyor.
Türkiye'deki toplam kýrmýzý et tüketiminin de 6 milyon kg. olduðu göz önüne alýnýrsa tablonun vahameti daha da netleþiyor. Kilosu 1 ile 3.5 milyon lira arasýnda satýlan bu domuz etlerinin aðýrlýklý olarak kýyma, sucuk, salam ve sosis olarak satýldýðý dile getiriliyor.Çiftlik çalýþanlarýndan Ýsmail Türk'ün verdiði bilgiye göre kesilen etler toplu olarak büyük otellere, yemek fabrikalarýna kýyma ve sosis gibi ürünler olarak satýlýyor.
Bu ve benzeri çiftliklerden resmi olarak beþ firma domuz satýn alýyor:
Çerkezo, Polonez, Nuta, Namet ve Þütte ...
1. Çerkezo aldýðý ürünleri Salam Sosis olarak piyasaya sürerken ayný zamanda Teþvikiye'deki Þarküterisinden de nihai tüketiciye ulaþýyor. (ki bu firmanýn bir de TADET adý altýnda otellere ürün sattýðý bir markasý daha bulunuyor...) Ayný zamanda butik maðazalarda ve ulusal zincir maðazalarda satýlan BONUS markalý ürünlerin üreticisi de ÇERKEZO...
2- Ayazaða'daki Çerkezo'nun hemen yanýnda üretim yapan ÞÜTTE firmasý da salam, sosis ve jambonlarýný markasýyla satýyor. Ancak bilinen bu firmalar ürünleri çeþitli zamanlarda farklý isimlerde piyasaya sürüyor. Daha önce Þütte olarak piyasaya sürülen domuz mamulleri son dönemde PIGGY adýyla satýlýyor. Üstelik ünlü Amerikan fast food zincirlerinden Little Caesar's Pizza tam 10 yýlý aþkýn süreden beri et mamullerini ÞÜTTE firmasýndan temin edip bizlere bir güzel yediriyor.
3- POLONEZ 5 yýl öncesine kadar resmi olarak domuz ürünleri imal edip MÝGROS'larda açýk açýk ürünlerini satarken, son yýllarda %100 dana etinden ürünler imal ettiðini iddia ediyor.
'Peki ya bunlarý göz göre göre maðazalarýnda sattýran satýn alma müdürleri aldýklarý rüþvetin yaný sýra bu milletin vebalini aldýklarýný da biliyorlar mý sizce?'
POLONEZ'in ciddi anlamda piyasaya yayýlmasýndaki en büyük faktör MIGROS' tur .
O dönem Migros'un et mamulleri satýn almasýnda olan (Þu an oyuncak reyonunda satýn almacýlýk yapan) kiþinin büyük paralar karþýlýðýnda POLONEZ'le iþbirliði içerisinde olduðunu ve bizzat domuzlarý bizlere yediren kiþi olduðunu biliyor muydunuz?Peki ya Migros'ta çalýþan tüm tezgahtarlarýn eksiksiz olarak her ay sonunda POLONEZ 'in sahibinden (veya satýþ müdürü sýfatý ile çalýþan ALI ÖZYAVAÞ'tan) maaþlarýný ve primlerini (bizlere sattýklarý et mamulleri üzerinden ) aldýklarýný biliyor muydunuz?
Peki METRO GROS MARKETLER'in (Þu anki deðil bir önceki) satýn almacýlýðýný yapan kiþinin Þu an BAÐDAT CADDESINDE bulunan Polonez - Barbekü restoranlarý'nýn sahibi olduðunu biliyor muydunuz?
Peki Ýzmir'in kalesi olarak görülen KiPA Marketler' in satýn almacýlýðýný yapan bayanýn Polonez' in resmi hissedarý olduðunu biliyor muydunuz?
PEKÝ AMERÝKAN FAST FOOD ZINCIRI DOMINO'S PIZZA ve ALMAN EKOLÜ DR.OETKER PÝZZALARIN ÝÇERÝSÝNDE POLONEZ ET MAMULLERÝNÝN KULLANILDIÐINI BÝLÝYOR MUYDUNUZ?
PEKÝ GÝMA MARKALI VE PÝYASALARDA SATILAN OPÝ MARKALI ÜRÜNLERÝ POLONEZ'ÝN ÜRETTÝÐÝNÝ VE BUNUN KARÞILIÐINDA NE KADAR PARA YEDÝRDÝÐÝNÝ BÝLÝYOR MUSUNUZ?
'Peki, sizce Türkiye'de domuz eti yemeyen insan kalmýþ mýdýr?'
4- NUTA öncelikle 7 TEPE markasý ile tanýnmakla beraber Güneydeki - Her þey dahil - tatil köylerinin bir numaralý tedarikçisi, e tabi yabancý turistlerin yanýnda yerli turistlerde güme gidiyor. Bu firmalar özellikle büyük alýþveriþ merkezlerinde ayrý bir stant açýyorlar. Ancak küçük Þarküterilerde karýþýk olarak duruyor ve birçok tüketici farkýna varmadan domuz ürünlerini satýn alabiliyor .
Üstelik iþin ilginç tarafý bu firma Þimdi de firma tanýtým cd si hazýrlamýþ Carrefour gibi büyük hipermarketlerde ne kadar hijyenik üretim yaptýðýný anlatýyor. Ama 7 TEPE SOSIS hafta sonlarý marketlerde KDV dahil 2.900 YTL ye satýlýyor.
Çünkü maalesef bu adamlar sosislerin içerisinde hayvan küspesi gibi lafýný bile etmek istemediðimiz katkýlar kullanýyorlar . Domuz hammaddeli salam ve sosislerin kesiminin yapýlýp piyasa sürüldüðü bir baþka yer de NUTA'nýn üretimini yapan kiþinin iþlettiði Dolapdere'deki imalathane. ( ÝDEAL markalý salam sosis imalatçýsý )
5- NAMET ünlü EMINÖNÜ HASIRCILAR ÇARSIÞININ IÇINDE yýllardýr tanýnan NAMLI PASTIRMACI'nýn modern hali !!!
Þu an modern(!) üretim tesisleri BAYRAMPAÞA MEGACENTER (GIDA HALÝ) içinde derme çatma bir imalathaneden öteye geçemeyecek konumda olan ve üretim kapasiteleri aylýk -günün 24 saati çalýþtýklarýný düþünürseniz- 70 tonu geçemeyecek olan bu imalathanede NAMET ayda 270 ton et mamulü üretiyor ve satýyor.
Bu aradaki 200 tonluk kapasite açýðýný ise ÝSTANBUL DIÞINDA ne idüðü belirsiz imalathanelerde, merdiven altý firmalarda üretim yaptýrýp üzerine ' %100 NAMET KALITESI' bastýktan sonra (üretim yeri olarak BAYRAMPAÞA'daki adreslerini gösteriyorlar) bizlere afiyetle yediriyorlar.
Carrefour ve diðer tüm zincir maðazalarda POLONEZ'in uyguladýðý benzer taktikleri uygulayan NAMET bugün kapasitesinin 3 kat üzerinde üretim yaparak gururla ülkemizi temsil ediyor.
Peki, Cem Yýlmaz'ýn dediði gibi janjanlý ambalaja sahip NAMLI pastýrmalarý'nýn sahipleri olan Engin ve Esen Mepa kardeþlerin ayný zamanda Çorlu'daki domuz çiftliklerinin yarý hissesine sahip olduklarýný da biliyor muydunuz?
2000 yýlýnda patlak vermiþ olan kaçak buffalo etlerinin de NAMLI pastýrmalarý'nýn sahipleri olan Engin ve Esen Mepa kardeþler tarafýndan getirildiðini hatta Bayrampaþa'daki imalathanelerinin gazetecilerin ve kameralarýn gözü önünde basýldýðýný, Engin Mepa'nýn Show TV'ye, o dönemin 1 trilyon lirayý kendi elleriyle hediye ettiðini, sonra da Milliyet, Hürriyet ve Sabah gazetelerine verdikleri dev ilanlarla tüm olanlarý ve baskýnlarý yalanladýklarýný biliyor muydunuz?
NAMLI Pastýrmalarýnýn hem % 5 hissesine sahip olan, hem de imalat müdürlüðünü yapan Muzaffer adýndaki þahsýn ayný dönemde kardeþi ile Baðcýlar semtinde açmýþ olduðu imalathanede at ve eþek etinden yaptýðý pastýrmalarý dilimleyerek zincir marketlere sattýklarýný biliyor muydunuz?
2004 yýlýnda da Uður Dündar ekibi tarafýndan basýlarak ekranlarda gösterildiðini hatýrlayabildiniz mi?
Domuz konusunda herkes topu baþkasýna atýyor. Bu noktada tüketicinin yapmasý gereken þeyi Çevre Saðlýk Ýl Müdürlüðü Gýda ve Çevre Kontrol Þubesi Müdürü Ýrfan Yýlmaz özetliyor;
'- Piyasadaki etleri denetlemek mümkün olmuyor.'
'Kýsacasý ne yediðinize dikkat edin. Çok emin olmadýðýnýz bilmediðiniz markalarýn ambalaj güzelliðine kanmayýn.'
Ömer KIZILIRMAK
TÜBITAK-SAGE Planlamalar ve Kalibrasyon Birim Amiri
Gaziosmanpaþa Hacýmaþlý köyü domuz çiftliði'nin sularý ve katý atýklarý 300 metre mesafedeki Sazlýdere Barajý'na akýyor. Baraj on milyon kiþinin su ihtiyacýný karþýlýyor. Çiftlikte 5 bin domuz var.
Türkiye'deki domuz çiftliklerinde yýllýk 3 milyon kg. civarýnda et üretiliyor.
Bu rakam neredeyse kýrmýzý et üretiminin yarýsý.
Üretilen domuzlar otellere, yemek fabrikalarýna ve marketlere 'kýyma' þeklinde satýlýyor. Domuz etini Salam, sosis olarak da piyasaya sürmek en sýk kullanýlan yöntem.
Peki neden domuz?
'Dinen yasak olmasýna, Türk yemek kültürüne aykýrý bulunmasýna raðmen neden domuz cazip bir konu?'
Çünkü domuz yetiþtiriciliði kârlý bir iþ.
Domuz üretken bir hayvan. Cinslerine ve yaþýna göre yýlda bir, iki, bazen de üç kez ve her batýnda 15-20'ye kadar varan yavru dünyaya getirebiliyor. Bir domuz yýlda iki kez doðum yapsa, her batýndan 10 yavru yaþasa, 20 sene yaþayan bir domuzun 400 yavrusu oluyor.
Ve dahasý yeni doðmuþ bir domuz 4-5 ayda 100 kiloya kadar çýkabiliyor.
Normal Þartlarda evcil bir domuzun yüzde 30'u yað olarak ayrýlabilmekte iken bu rakam bazen yüzde 50'yi bulabiliyor.
Yani 150 kg'lýk bir domuzdan 75 kiloluk yað elde edilebiliyor. Bu da dana yada koyuna göre tercih edilmesinde önemli bir etken.
Beslenmesi kolay, cam dýþýnda -leþ dahil- her þeyi yiyebiliyor. Her domuz da ortalama 80-100 kiloya ulaþtýðý zaman kesiliyor. Kaba bir hesapla sadece bu çiftlikten yýlda yaklaþýk 1 milyon kg. et çýkýyor.
Bu etlerin hangi kanalla, nerelere satýldýðý meçhul. Diðer çiftlikler de göz önüne alýndýðýnda Türkiye'de yaklaþýk 3 milyon kg domuz etinin piyasaya deðiþik yollarla sürüldüðü ortaya çýkýyor.
Türkiye'deki toplam kýrmýzý et tüketiminin de 6 milyon kg. olduðu göz önüne alýnýrsa tablonun vahameti daha da netleþiyor. Kilosu 1 ile 3.5 milyon lira arasýnda satýlan bu domuz etlerinin aðýrlýklý olarak kýyma, sucuk, salam ve sosis olarak satýldýðý dile getiriliyor.Çiftlik çalýþanlarýndan Ýsmail Türk'ün verdiði bilgiye göre kesilen etler toplu olarak büyük otellere, yemek fabrikalarýna kýyma ve sosis gibi ürünler olarak satýlýyor.
Bu ve benzeri çiftliklerden resmi olarak beþ firma domuz satýn alýyor:
Çerkezo, Polonez, Nuta, Namet ve Þütte ...
1. Çerkezo aldýðý ürünleri Salam Sosis olarak piyasaya sürerken ayný zamanda Teþvikiye'deki Þarküterisinden de nihai tüketiciye ulaþýyor. (ki bu firmanýn bir de TADET adý altýnda otellere ürün sattýðý bir markasý daha bulunuyor...) Ayný zamanda butik maðazalarda ve ulusal zincir maðazalarda satýlan BONUS markalý ürünlerin üreticisi de ÇERKEZO...
2- Ayazaða'daki Çerkezo'nun hemen yanýnda üretim yapan ÞÜTTE firmasý da salam, sosis ve jambonlarýný markasýyla satýyor. Ancak bilinen bu firmalar ürünleri çeþitli zamanlarda farklý isimlerde piyasaya sürüyor. Daha önce Þütte olarak piyasaya sürülen domuz mamulleri son dönemde PIGGY adýyla satýlýyor. Üstelik ünlü Amerikan fast food zincirlerinden Little Caesar's Pizza tam 10 yýlý aþkýn süreden beri et mamullerini ÞÜTTE firmasýndan temin edip bizlere bir güzel yediriyor.
3- POLONEZ 5 yýl öncesine kadar resmi olarak domuz ürünleri imal edip MÝGROS'larda açýk açýk ürünlerini satarken, son yýllarda %100 dana etinden ürünler imal ettiðini iddia ediyor.
'Peki ya bunlarý göz göre göre maðazalarýnda sattýran satýn alma müdürleri aldýklarý rüþvetin yaný sýra bu milletin vebalini aldýklarýný da biliyorlar mý sizce?'
POLONEZ'in ciddi anlamda piyasaya yayýlmasýndaki en büyük faktör MIGROS' tur .
O dönem Migros'un et mamulleri satýn almasýnda olan (Þu an oyuncak reyonunda satýn almacýlýk yapan) kiþinin büyük paralar karþýlýðýnda POLONEZ'le iþbirliði içerisinde olduðunu ve bizzat domuzlarý bizlere yediren kiþi olduðunu biliyor muydunuz?Peki ya Migros'ta çalýþan tüm tezgahtarlarýn eksiksiz olarak her ay sonunda POLONEZ 'in sahibinden (veya satýþ müdürü sýfatý ile çalýþan ALI ÖZYAVAÞ'tan) maaþlarýný ve primlerini (bizlere sattýklarý et mamulleri üzerinden ) aldýklarýný biliyor muydunuz?
Peki METRO GROS MARKETLER'in (Þu anki deðil bir önceki) satýn almacýlýðýný yapan kiþinin Þu an BAÐDAT CADDESINDE bulunan Polonez - Barbekü restoranlarý'nýn sahibi olduðunu biliyor muydunuz?
Peki Ýzmir'in kalesi olarak görülen KiPA Marketler' in satýn almacýlýðýný yapan bayanýn Polonez' in resmi hissedarý olduðunu biliyor muydunuz?
PEKÝ AMERÝKAN FAST FOOD ZINCIRI DOMINO'S PIZZA ve ALMAN EKOLÜ DR.OETKER PÝZZALARIN ÝÇERÝSÝNDE POLONEZ ET MAMULLERÝNÝN KULLANILDIÐINI BÝLÝYOR MUYDUNUZ?
PEKÝ GÝMA MARKALI VE PÝYASALARDA SATILAN OPÝ MARKALI ÜRÜNLERÝ POLONEZ'ÝN ÜRETTÝÐÝNÝ VE BUNUN KARÞILIÐINDA NE KADAR PARA YEDÝRDÝÐÝNÝ BÝLÝYOR MUSUNUZ?
'Peki, sizce Türkiye'de domuz eti yemeyen insan kalmýþ mýdýr?'
4- NUTA öncelikle 7 TEPE markasý ile tanýnmakla beraber Güneydeki - Her þey dahil - tatil köylerinin bir numaralý tedarikçisi, e tabi yabancý turistlerin yanýnda yerli turistlerde güme gidiyor. Bu firmalar özellikle büyük alýþveriþ merkezlerinde ayrý bir stant açýyorlar. Ancak küçük Þarküterilerde karýþýk olarak duruyor ve birçok tüketici farkýna varmadan domuz ürünlerini satýn alabiliyor .
Üstelik iþin ilginç tarafý bu firma Þimdi de firma tanýtým cd si hazýrlamýþ Carrefour gibi büyük hipermarketlerde ne kadar hijyenik üretim yaptýðýný anlatýyor. Ama 7 TEPE SOSIS hafta sonlarý marketlerde KDV dahil 2.900 YTL ye satýlýyor.
Çünkü maalesef bu adamlar sosislerin içerisinde hayvan küspesi gibi lafýný bile etmek istemediðimiz katkýlar kullanýyorlar . Domuz hammaddeli salam ve sosislerin kesiminin yapýlýp piyasa sürüldüðü bir baþka yer de NUTA'nýn üretimini yapan kiþinin iþlettiði Dolapdere'deki imalathane. ( ÝDEAL markalý salam sosis imalatçýsý )
5- NAMET ünlü EMINÖNÜ HASIRCILAR ÇARSIÞININ IÇINDE yýllardýr tanýnan NAMLI PASTIRMACI'nýn modern hali !!!
Þu an modern(!) üretim tesisleri BAYRAMPAÞA MEGACENTER (GIDA HALÝ) içinde derme çatma bir imalathaneden öteye geçemeyecek konumda olan ve üretim kapasiteleri aylýk -günün 24 saati çalýþtýklarýný düþünürseniz- 70 tonu geçemeyecek olan bu imalathanede NAMET ayda 270 ton et mamulü üretiyor ve satýyor.
Bu aradaki 200 tonluk kapasite açýðýný ise ÝSTANBUL DIÞINDA ne idüðü belirsiz imalathanelerde, merdiven altý firmalarda üretim yaptýrýp üzerine ' %100 NAMET KALITESI' bastýktan sonra (üretim yeri olarak BAYRAMPAÞA'daki adreslerini gösteriyorlar) bizlere afiyetle yediriyorlar.
Carrefour ve diðer tüm zincir maðazalarda POLONEZ'in uyguladýðý benzer taktikleri uygulayan NAMET bugün kapasitesinin 3 kat üzerinde üretim yaparak gururla ülkemizi temsil ediyor.
Peki, Cem Yýlmaz'ýn dediði gibi janjanlý ambalaja sahip NAMLI pastýrmalarý'nýn sahipleri olan Engin ve Esen Mepa kardeþlerin ayný zamanda Çorlu'daki domuz çiftliklerinin yarý hissesine sahip olduklarýný da biliyor muydunuz?
2000 yýlýnda patlak vermiþ olan kaçak buffalo etlerinin de NAMLI pastýrmalarý'nýn sahipleri olan Engin ve Esen Mepa kardeþler tarafýndan getirildiðini hatta Bayrampaþa'daki imalathanelerinin gazetecilerin ve kameralarýn gözü önünde basýldýðýný, Engin Mepa'nýn Show TV'ye, o dönemin 1 trilyon lirayý kendi elleriyle hediye ettiðini, sonra da Milliyet, Hürriyet ve Sabah gazetelerine verdikleri dev ilanlarla tüm olanlarý ve baskýnlarý yalanladýklarýný biliyor muydunuz?
NAMLI Pastýrmalarýnýn hem % 5 hissesine sahip olan, hem de imalat müdürlüðünü yapan Muzaffer adýndaki þahsýn ayný dönemde kardeþi ile Baðcýlar semtinde açmýþ olduðu imalathanede at ve eþek etinden yaptýðý pastýrmalarý dilimleyerek zincir marketlere sattýklarýný biliyor muydunuz?
2004 yýlýnda da Uður Dündar ekibi tarafýndan basýlarak ekranlarda gösterildiðini hatýrlayabildiniz mi?
Domuz konusunda herkes topu baþkasýna atýyor. Bu noktada tüketicinin yapmasý gereken þeyi Çevre Saðlýk Ýl Müdürlüðü Gýda ve Çevre Kontrol Þubesi Müdürü Ýrfan Yýlmaz özetliyor;
'- Piyasadaki etleri denetlemek mümkün olmuyor.'
'Kýsacasý ne yediðinize dikkat edin. Çok emin olmadýðýnýz bilmediðiniz markalarýn ambalaj güzelliðine kanmayýn.'
Ömer KIZILIRMAK
TÜBITAK-SAGE Planlamalar ve Kalibrasyon Birim Amiri
