Tarihte Bugün

[med61]

Tarihte Bugün / 03 Mayıs


1889. Almanya'da 100 bin maden işçisi greve çıktı.

1951. Demokrat Parti Meclis Grubu'nda din eğitiminin genişletilmesi istendi.

1961. Milletvekili maaşları 4bin 50 lira oldu. .

1962. Ankara'da çıplak ayakla yürüyen işsizler Başbakan İsmet İnönü'nün istifasını istediler.

1979. Margaret Thatcher İngiltere'nin ilk kadın başbakanı oldu.

1984. Paris'teki Ermeni Anıtı bombalandı, 13 kişi yaralandı. Anıta Türklerin saldırdığı ileri sürüldü. Saldırıyı "Anti-Ermeni Örgütü" üstlendi.

1986. Önceki açıklamalarının aksine, yetkililer Çernobil kazası sonrası oluşan radyoaktif bulutların Türkiye'ye ulaştığını ve bazı bölgelerde radyasyonun 7 kat arttığını açıkladılar.

2000. Galatasaray, Antalyaspor'u uzatmada yenerek Türkiye Kupası'nı 13. kez kazandı.



Bugün Doğanlar:

1469. "Hedefe ulaşmak için her yol geçerlidir," anlayışının yaratıcısı İtalyan yazar ve politikacı Niccolo ) Machiavelli.

1898. İsrail'in ilk kadın başbakanı Golda Meir.

1903. ABD'li şarkıcı Bing Crosby.

1919. ABD'li insan hakları savunucusu ve şarkıcı Pete Seeger.


Bugün Ölenler:

1481. Fatih Sultan Mehmet.

1959. Ressam Zeki Kocamemi .

1963. Yazar Abdülhak Şinasi Hisar.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 04 MAYIS

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 04 MAYIS


1929. İngiltere Sendikalar Birliği'nin çağrısıyla Britanya tarihinin ilk genel grevi başladı. Genel grev 9 gün sürdü.

1931. Mustafa Kemal Atatürk üçüncü defa Cumhurbaşkanı seçildi.

1933. İstanbul eski Milletvekili Süreyya Paşa, "Gece Gelen Telgraf" kitabından dolayı Nazım Hikmet'i mahkemeye verdi.

1943. Başbakanlık; II. Dünya Savaşı sırasında, şeker satışlarını durdurdu. Bir yıl sonra da, İstanbul'da nüfus başına iki kilo un verilmesine karar verildi.

1949. İstiklal Mahkemeleri Kanunu kaldırıldı.

1959. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü İstanbul Topkapı'da bir grup Demokrat Parti'linin saldırısına uğradı; olaya yayım yasağı kondu. Aynı gün Cumhuriyet Halk Partisi milletvekilleri protesto amacıyla Meclis oturumuna katılmadılar.

1960. Yeni Sabah gazetesi 10 gün süreyle kapatıldı. Demokrat İzmir gazetesinden 16 kişi mahkum oldu.

1970. Amerika Birleşik Devletleri'nde, Ohio'da Kent Eyalet Üniversitesi'nde öğrenciler Vietnam savaşını protesto ettiler. Gösteriye müdahale eden Ulusal Muhafızlar 4 öğrenciyi öldürdü.

1972. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam edilmelerini önlemek isteyen dört kişi Jandarma Genel Komutanı Kemalettin Eken'i kaçırmak istedi. Polis müdahale etti. Orgeneral Eken ayağından yaralandı. Eylemcilerden üçü kaçmayı başarırken Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğrencisi Niyazi Yıldızhan öldürüldü.

1973. Çevre yolu yapımı için Edirnekapı'daki tarihi surların yıkımına başlandı.

1979. Muhafazakar Parti Lideri Margaret Thatcher seçimleri kazanarak İngiltere'nin ve Avrupa'nın ilk kadın başbakanı oldu. Aynı gün Türkiye'nin ilk kadın milletvekillerinden Tezer Taşkıran İstanbul'da öldü.

1988. Polonya'da Nisan'da başlayan grevler yayıldı, tersane işçileri de greve gittiler; Devlet Başkanı Wojciech ( Voycies) Jaruzelski (Jaruselski) ile Dayanışma Sendikası arasında tartışmalar çıktı.

1989. "Ateşten Köprü" kitabında komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla yargılanan yazar Kerim Korcan beraat etti.

1990. Türkiye Birleşik Komünist Partisi yöneticileri Haydar Kutlu ve Nihat Sargın tahliye edildiler. Kutlu ve Sargın 900 gün tutuklu kaldılar.

1992. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, "Televizyon ve radyodan Kürtçe yayın yapılmasına komutanlar sıcak bakıyor" dedi. Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş 4 Mayıs günü Özal'ı cevapladı: "Hiç kimse Milli Güvenlik Kurulu'nda konuşulanları açıklayamaz, tutanaklarla ilgili bilgi veremez."

1997. Türkiye Eurovision şarkı yarışmasında Şebnem Paker'in seslendirdiği "Dinle" adlı şarkıyla üçüncü oldu.

Aynı gün Irak'tan Avrupa ülkelerine iltica etmek isteyen 25 kişiyi taşıyan iki tekne Ege Denizi'nde battı. 17 kişi boğuldu, 7 kişi kayboldu.


Bugün Doğanlar:

1929. Roma Tatili filmiyle tanınan Oscar ödüllü sinema oyuncusu Audrey Hepburn.

1936. "El Cordobes" adıyla bilinen İspanyol Boğa güreşçisi Manuel Benitez.


Bugün Ölenler:

1980. Eski Yugoslavya Devlet Başkanı Mareşal Josip Broz Tito. 88 yaşında ölen Tito 1936'dan öldüğü güne kadar Yugoslavya Komünist Partisi'nin Genel Sekreteri'ydi. İkinci Dünya Savaşında Almanlara karşı gerilla savaşını örgütledi. 1945'de hükümet başkanı, 1953'de cumhurbaşkanı seçilen Tito ülkesinde özyönetime dayalı bir sosyalizm kurmaya çalıştı.

1997. Tangolarıyla tanınan Esin Engin İstanbul'da.

1985. Fatsa eski Belediye Başkanı Fikri Sönmez. "Terzi Fikri" olarak da bilinen Sönmez, Fatsa Devrimci Yol davasından tutuklu olarak kaldığı Amasya askeri cezaevinde geçirdiği kalp krizi sonucunda öldü.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 05 MAYIS

1494. Kristof Kolomb CJamaika Adasına ayak bastı ve adaya Santa Gloria adını verdi.

1920. Türkiye Büyük Millet Meclisi ilk toplantısını yaptı.

Aynı gün Nicola Sacco ve Bartolemeo Vanzetti cinayet iddiasıyla Amerika'da tutuklandı.

1925. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya suikast girişimi gerekçesiyle ölüm cezasına çarptırılan Manok Manukyan idam edildi.

1930. Hindistan'da Mahatma Gandhi tutuklandı. Gandhi Nisan ayında, hükümetin tuz üretimi tekeline karşı 300 mil yürümüştü. .

1947.Belçika, İngiltere, Danimarka, Fransa, Hollanda, İrlanda, İsveç, İtalya, Lüksemburg, Norveç; bir araya gelerek Avrupa Konseyi'ni kurdular. Türkiye Avrupa Konseyi'ne Ağustos 1949'da katıldı.

1952. Kibrit tekeli kalktı.

1955. Türk Kadınlar Birliği Nene Hatun'u yılın annesi seçti.

1956. Ece Özbayrak, 10. Daktilografi Şampiyonası'nda, dakikada 735 vuruşla dünya rekoru kırdı.

1960. Demokrat Partililer hükümete destek için Ankara Kızılay'da bir gösteri düzenlemeye karar verdiler. İktidara karşı gençler de aynı gün, aynı saat, aynı yerde gösteri yaptılar. Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve başbakan Adnan Menderes alanda protestolarla karşılandı.

1961. Amerika Birleşik Devletleri uzaya insan gönderdi; Alan Shepard uzayda 15 dakika kaldı.

1963. Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan sivil haklar yürüyüşünde 1000 kişi tutuklandı.

1968. Fransa'da, Vietnam savaşı nedeniyle Amerikan karşıtı gösterilerde 6 öğrenci tutuklanması üzerine Daniel Cohn-Bendit liderliğinde 30.000 öğrenci barikatlar kurarak Paris'te ayaklandı; Sorbonne Üniversitesi kapatıldı.

1972. Askerin emir almadan da silah kullanabilmesi yasalaştı.

1981. IRA militanı Boby Sands cezaevinde açlık grevinde öldü.

1992 . Sait Faik Hikaye Armağanı "Elveda Alyoşa" adlı kitabıyla Oya Baydar'a verildi.

1990. Avrupa Serbest Güreş Şampiyonası'nda Metin Kaplan ve Ali Kayalı altın madalya kazandı.

1994. Naim Süleymanoğlu Avrupa Halter Şampiyonası'nda 64 kiloda dünya rekoru kırdı; 3 altın madalya aldı.

2000. Ahmet Necdet Sezer, üçüncü turda 330 oy alarak cumhurbaşkanı seçildi.



Bugün Doğanlar:

1813. Danimarkalı düşünür Soren Kierkegaard

1818. Alman düşünür ve Komünizmin kurucusu Karl Marx.

Bugün Ölenler:

1821. Fransa İmparatoru Napoleon Bonaparte.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 06 MAYIS

1931.Nazım Hikmet beş şiir kitabı nedeniyle yargılandı. 10 Mayıs günü beraat etti.
1933. Yeşilhilal (Yeşilay) Cemiyeti, içkiye teşvik ettiği gerekçesiyle incesaza (alaturka müziğe) karşı mücadele başlattı.

1939. Akşam gazetesi kapatıldı.

1958. Ulus gazetesi yazı işleri müdürü Nihat Subaşı 8 aylık hapis cezasını yatmak üzere 1958 yılında bugün cezaevine girdi.

1960. Ankara'da hükümet karşıtı 555K (beşinci ayın beşinci günü saat beşte Kızılay'da) gösterilerinin fotoğraflarını ve haberini yayımladığı gerekçesiyle Zafer gazetesi 1 hafta kapatıldı.

1972. Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun (THKO) kurucu ve yöneticilerinden Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan idam edildi. Son söz olarak;

Deniz Gezmiş: " Yaşasın tam bağımsız Türkiye.Yaşasın Marksizm- Leninizm. Yaşasın Türk ve Kürt halklarının kardeşliği. Yaşasın İşçiler, köylüler. Kahrolsun emperyalizm,"

Yusuf Aslan: "Ben ülkemin bağımsızlığı ve halkımın mutluluğu için şerefimle bir defa ölüyorum. Sizler bizi asanlar şerefsizliğinizle her gün öleceksiniz. Biz halkımızın hizmetindeyiz. Sizler Amerikanın hizmetindesiniz. Yaşasın devrimciler. Kahrolsun faşizm, ".

Hüseyin İnan: "Ben şahsi hiçbir çıkar gözetmeden halkımın mutluluğu ve bağımsızlığı için savaştım. Bu bayrağı bu ana kadar şerefle taşıdım. Bundan sonra bu bayrağı Türk halkına emanet ediyorum. Yaşasın işçiler, köylüler ve yaşasın devrimciler. Kahrolsun faşizm!" dediler.

1975. TBMM ölüm cezasını kaldırmayı reddetti.

1990. İlk özel Televizyon kanalı olan Star 1 televizyonu programlı yayına başladı.

Aynı gün İzmir Aliağa'da termik santral yapımına karşı 50 bin kişi 24 kilometrelik insan zinciri oluşturdu.

1996. Anayol hükümeti Adalet Bakanı Mehmet Ağar, cezaevleri genelgesi yayımladı. "Mayıs Genelgesi" adıyla anılan düzenleme cezaevlerinde tepkiyle karşılandı. Siyasi tutuklu ve hükümlüler 20 Mayıs'ta açlık grevine başladı. 12 kişi öldü. 27 Temmuz'da anlaşmaya varıldı.

1997. Avrupa Parlamentosu Yeşiller Grubu Eşbaşkanı Claudia Roth, Doğru Yol Partisi Milletvekili Ayvaz Gökdemir aleyhine açtığı tazminat davasını kazandı. Ayvaz Gökdemir, Claudia Roth'a fahişe demişti.



Bugün Doğanlar:

1758. Fransız devrimin lideri Maximilien Robespierre.

1856. Modern psikoloji ve psikayatrinin kurucusu Avusturyalı psikolog Sigmund Freud.



Bugün Ölenler:

1970. Çallı Kuşağı ressamlarından Feyhaman Duran. Duran portre sanatının Türkiye'deki ilk ve en önemli temsilcisiydi.

1992. Alman asıllı Amerikalı aktrist Marlene Dietrich

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 07 MAYIS

1924. Cumhuriyet gazetesi yayın hayatına başladı. 7000 nüsha basılan gazetenin kurucusu Yunus Nadi Bey'di. Gazetenin kadrosunda Ahmet Rasim, Peyami Safa, Ahmet Refik (Altınay) gibi isimler vardı.
1945. Vietnam, Dien Bien Phu'da Fransızları yenilgiye uğrattı.

Aynı gün Nazi Almanyası'nın müttefiklere kayıtsız şartsız teslimiyle II. Dünya savaşı sona erdi.

1958. Ulus gazetesi yazarı Şinasi Nahit Berker 8 ay yatmak üzere cezaevine girdi.

1966. Polis Mecliste arama yaptı. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü "Eşkiyanın bu gece ne yapacağı belli olmaz" dedi.

1973. Muş Milletvekili Nermin Çiftçi ilk kadın meclis başkanvekili seçildi.

1978. Çevreciler İskoçya'da bir nükleer santral inşaat alanını işgal ettiler.

1979. Bayındırlık Bakanı Şerafettin Elçi, kendisine yöneltilen "Kürtçü" iddialarına karşı düşünce özgürlüğü mücadelesine devam edeceğini açıkladı. Elçi "Her Türk vatandaşı meramını anlatabildiği dilde konuşur. Bunu yasaklayan bir yasa yoktur" dedi.

1982. Genel Kurmay başkanlığı bir kitap yayımladı. Buna göre; Aralık 1981 itibariyle 14.086 sol, 2941 bölücü ve 347 sağ görüşlü 17.374 kişi hakkında 167 değişik örgüt davası açıldı.

1983. İstanbul Laleli'deki Washington Oteli'nin çay ocağında tüpgaz patlaması sonucu yangın çıktı. Çoğu; Yunanlı ve Avustralyalı 37 kişi öldü.

1985. Anavatan partisi Genel Başkanı ve Başbakan Turgut Özal "aylık gelirim, vergi iadesi dahil 1 000 doların çok az üzerinde. Belki de dünyanın en az ücret alan başbakanıyım" dedi.

1988. Abdi İpekçi cinayeti ile Papa suikastında adı geçen Oral Çelik Fransa'da yakalandı.

1993. Demokrasi Partisi (DEP) kuruldu. Özgür Gündem gazetesinin sahibi Yaşar Kaya genel başkan seçildi. Kaya, partinin Kürt sorununu demokratik yollarla çözmeyi amaçladığını söyledi.

1995. Fransa'da sağın adayı Jacques Chirac cumhurbaşkanı seçildi. kazandı.


Bugün Doğanlar:

1833. Alman besteci Johannes Brahms.

1840. "Kuğu Gölü", "Uyuyan Güzel" "Fındıkkıran" bale suitlerinin yaratıcısı Rus besteci Piyotr İlyiç Çaykovski.


Bugün Ölenler.

1986. Öykü ve oyun yazarı Haldun Taner İstanbul'da. Taner; "On İkiye İki Var" hikayesiyle 1955 Sait Faik, "Yalıda Sabah"la 1983 Sedat Simavi, "Sersem Kocanın Kurnaz Karısı" oyunuyla 1972 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü'nü aldı. Taner, en çok "Keşanlı Ali Destanı" oyunuyla tanınıyordu.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 08 MAYIS

"Yunus Emre Anma Günü ve Haftası", "Dünya Kan Günü"
1942. Rıza Nur'un haftalık Tanrıdağ dergisinin ilk sayısı yayımlandı.

1947. Ulvi Cemal Erkin, Prag'da Çek Filarmoni Orkestrasını yönetti.

1958.Yeni Gün gazetesi yazı işleri müdürü Erdoğan Tokatlı 34 gün yatmak üzere cezaevine girdi.

Aynı gün Sıkıyönetim kararlarına uymadığı iddiasıyla Milliyet gazetesi 15 gün süreyle kapatıldı.

1961. Uluslararası Af Örgütü kuruldu.

1962. Türkiye'de 8 milyon gizli işsiz olduğu açıklandı.

1972. Bülent Ecevit listesinin Olağanüstü kongrede kazanması üzerine İsmet İnönü 33 yıl 4 ay 11 gün sonra Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanlığından istifa etti.

1975. Anayasa Mahkemesi Devlet Güvenlik Mahkemeleri kuruluş yasasını iptal etti. Başbakan Süleyman Demirel "Devlet Güvenlik Mahkemeleri'ni derhal ve yeniden kurmak için teşebbüse geçeriz" dedi.

1981. Dostlar Tiyatrosu'nda Genco Erkal'ın oynadığı "Her Gün Yeni Baştan" adlı tek kişilik oyun yasaklandı.

1982. Bertolth Brecht'in, " Halkın Ekmeği" adlı şiir kitabı toplatıldı.

1984. Sanatçı Rahmi Saltuk, konserinde liste dışı türkü söylediği gerekçesiyle 3 ay hapis cezasına çarptırıldı.

Aynı gün Türkiyeli parlamenterler 3 yıl aradan sonra tekrar Avrupa Konseyi'ne kabul edildi. Avrupa Konseyi Asamble Başkanı, "ancak izleme sürdürülecek" dedi.

1992. Son bir haftada bekaret kontrolüne gönderilen 8 kız öğrenciden ikisinin intihar ettiği açıklandı.

1993. Üç bin kişi Gökova termik santraline karşı eylem yaptı.

1997. Abdi İpekçi Uluslararası Dostluk ve Barış Ödülü kısa adı TÜRK-İŞ olan Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na verildi.


Bugün Ölenler:

1880. "Madame (madam) Bovary"nin yaratıcısı, Fransız yazar Gustave Flaubert.

1873. İngiliz düşünür John Stuart Mill

1987. Ressam, müzeci ve gazeteci Elif Naci İstanbul'da. Elif Naci'nin "On Yılda Resim", "Şarkta Resim", "Anılarda Damlalar" adlı kitapları da var.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 09 MAYIS

1926. Amerikalı kaşif Amiral Byrd, Kuzey kutbuna ilk uçuşunu yaptı.

1936. Benito Mussolini İtalya Faşist İmparatorluğu'nu ilan etti.

1945. Nazi gizli servisi Gestapo şefi, Reichstag ve Hava Kuvvetleri komutanı Herman Goering ABD 7. Ordusu'na esir düştü.

1955. Batı Almaya NATO'ya katıldı.

"Anneler Günü" Türkiye'de ilk kez kutlandı.

1958. Üniversite öğrencileri "flört" konulu bir panel düzenleyecekti. İstanbul valiliği toplantıya izin vermedi.

Aynı gün Yeni Gün gazetesi ve Akis dergisi birer ay kapatıldı. Yazı işleri müdürleri Altan Öymen 10 ay, Tarık Holulu 16 ay hapis cezasına çarptırıldı.

1960. ABD Gıda ve İlaç İdaresi ( FDA) ilk doğum kontrol hapının piyasaya sürülmesini onayladı.

Aynı gün Hür Adam gazetesi 10 hafta kapatıldı.

1962. 16 yabancı şirkete daha Türkiye'de petrol arama izni verildi.

1970. Çoğu üniversite öğrencisi 75-100 bin dolayında savaş karşıtı Washington'da ABD'nin Vietnam savaşına son vermesi için gösteri yaptı.

1971. Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) Genel Başkanı Fakir Baykurt gözaltına alındı.

Aynı gün Darüşşafaka Lisesi'ne kız öğrenci alınması kararlaştırıldı.

1974. Ankara Sanatseverler Derneği'nin "en iyi oyun yazarı ödülü" Uçamayan Kuşlar Tutulur" oyunuyla Aydın Arıt'a verildi.

Aynı gün Almanya'da, Kızıl Ordu Fraksiyonu liderlerinden Ulrike Meinhof ( Maynhof) Stutgart'daki Stemmheim (Ştemhaym) cezaevindeki hücresinde ölü bulundu.

1978. Ülkücüler İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi'nde dersten çıkan öğrencilerin üzerine ateş açtı; 3 kişi öldü, 12 kişi yaralandı.

Aynı gün Kızıl Tugaylar örgütü'nün 16 Mart'ta kaçırdığı eski başbakan Aldo Moro'nun cesedi Roma'da bir arabanın bagajında bulundu.

1983. Cumhuriyet gazetesi başyazarı Nadir Nadi ve Yazı İşleri Müdürü Okay Gönensin 2 ay 20 gün hapis cezasına çarptırıldı. Ceza paraya çevrildi.

1984. Yaşar Kemal'e Fransa'da Legion d'Honneur (löjyon dönor) nişanı verildi.

Aynı gün Sait Faik Hikaye Ödülünü "Akışı Olmayan Sular" kitabıyla Pınar Kür aldı.

1987. Polonya Havayollarına ait bir yolcu uçağı Varşova'dan New York'a havalandıktan hemen sonra düştü. 183 kişi öldü.

1988. Basın Müzesi İstanbul Çemberlitaş'ta açıldı.



Bugün Doğanlar:

1800. ABD'de köleliğe karşı isyanın siyah önderi John Brown.

1936. İngiliz sinema oyuncusu Albert Finney ve ABD'li Oscar ödülü sahibi kadın sinema oyuncusu Glenda Jackson


Bugün Ölenler:

1805. Alman şair Friedrich Schiller.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 10 MAYIS

1799. Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Akka'da Napoleon Bonaparte'ın komutasındaki Fransız ordusunu yenilgiye uğrattı.

1847. Bugünkü adı Danıştay, olan Meclis-i Vala-yi Ahkam-ı Adliye kuruldu.

1876. Basına sansür getirildi.

1907. Anneler Günü, ilk kez Amerika Birleşik Devletleri'nin Philadelphia kentinde kutlandı.

1908. Kadın iplik işçileri Bursa'da greve çıktı.

1920. İstanbul'da tramvay işçileri greve başladı

Aynı gün Amerikan Komünist Partisi kuruldu.

1933. Naziler Almanya'da Heinrich Mann, Upton Sinclair, Erich Maria Remarque gibi yazarların kitaplarını yakmaya başladılar.

Aynı gün New York'da mültimilyarder iş adamı Nelson Rockefeller, sahibi olduğu binanın ön cephesine Meksikalı ressam Diego Rivera'nın yaptığı duvar panosunda Lenin resmi olduğu için, ressamı kovdu, panoyu parçaladı.

1934. İstanbul'da görülmemiş balık akını. Lüferin kilosu 4 kuruşa düştü.

1940. Winston Churchill, Chamberlain'ın istifası üzerine İngiltere Başbakanı oldu.

Aynı gün Naziler Belçika ve Hollanda'ya saldırdı.

1941. 550 Alman uçağı Londra'yı bombaladı, 1400 sivil öldü.

Aynı gün, Adolf Hitler'in yardımcısı Rudolf Hess, barış görüşmesi için İngiltere'ye uçtu. İngiltere'de tutuklandı, ömür boyu hapse çarptırıldı. 1987'de öldüğünde, halen Berlin'deki Spandau cezaevindeydi.

1961. Türkiye Büyük Millet Meclisi nispi temsil seçim sistemini kabul etti.

1967. Ünlü rock grubu Rolling Stones'un üç üyesi uyuşturucu kullanma iddiasıyla 10 yargılanmaya başladı.

1969. Milli Birlik Grubu eski Demokrat Partililerin siyasi haklarının iadesi için çalışacağını açıklayan CHP lideri İsmet İnönü ve Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a birer muhtıra verdi.

1970. Üniversite öğrencileri İstanbul Sultanahmet alanındaydı. Mitingte gençler özel okulların devletleştirilmesini istedi.

1971. Sıkıyönetim yasasında değişiklik yapıldı. Gözaltı süresi 30 güne çıkarıldı.

1974. Sait Faik Hikaye Ödülünü "Can Parası"yla Fakir Baykurt aldı.

1978. İstanbul Beyoğlu'ndaki tarihi Çiçek Pasajı çöktü. 12 kişi öldü.

1981. François Mitterrand, üçüncü kez katıldığı seçimlerde Fransa cumhurbaşkanı oldu. Mitterrand 1988 seçimlerini de kazanarak cumhurbaşkanlığını sürdürdü.

1988. Bakanlar Kurulu, Başbakan Turgut Özal'ın annesi Hafize Özal'ın İstanbul'daki Süleymaniye Camii avlusuna defnedilmesine izin verdi. Mezar, Nakşibendi Şeyhi Mehmet Zaid Kotku'nun yanında.

1992. 12 yıl süren 723 sanıklı Devrimci-Yol davasının gerekçeli kararı 9 yıl önce bugün açıklandı. Yazılışı 2,5 yıl süren gerekçeli kararda 7 ölüm, 37 ömür boyu hapis cezası var.

1994. Güney Afrika'nın ilk Siyah devlet başkanı Nelson Mandela göreve başladı.

1996. Doğru Yol Partisi Genel başkanı Tansu Çiller'in başbakanlıktan ayrılmadan 22 gün önce örtülü ödenekten 500 milyar lira çektiği açıklandı.



Bugün Doğanlar:

1899. ABD'li sinema oyuncusu, dansçı ve şarkıcı Fred Astaire.


Bugün Ölenler:

1977. ABD'li sinema oyuncusu Joan Crawford.

1987. Gazeteci, yazar Semih Tuğrul.

1985. Sinema oyuncusu Necdet Tosun. Komedi filmlerindeki sevimli şişman rolleriyle tanınan Necdet Tosun 300'den fazla filmde rol almıştı.

1995. Tiyatro sanatçısı Belkıs Dilligil.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 11 MAYIS

1812. İngiltere Başbakanı Spencer Perceval Avam Kamarası'nda cinnet geçiren iş adamı John Bellingham tarafından vurularak öldürüldü.

1957. Zaman Gazetesi'nden Nusret Safa Coşkun ve Rıfat Ekinci birer yıl hapse mahkum oldular.

1958. Amerikalı genç bir adam, Türkiyeli sevgilisini sokakta öpünce neredeyse linç ediliyordu. Amerikalı genç ve sevgilisi 20'şer lira ağır hapis cezasına çarptırıldı. Yargıç "Nişanlı da olsanız Türkiye'de olduğunuzu unutmayın" dedi.

1959. Bursa'da yayımlanan Yeni Ant gazetesinden Derviş Sami Taşman ve Fethi Taşman da 1 yıl 1 ay hapis cezasına çarptırıldılar.

1961. Yassıada'da "Anayasa'yı ihlal" davası başladı. Davada, 27 Mayıs 1960 askeri darbesiyle görevlerinden düşürülen, cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dış işleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu'nun da aralarında bulunduğu 400 kadar Demokrat Partili siyasi, partiyle ilişkisi iddiasıyla bürokrat ve asker sanık yargılandı. Yargılamalar sonunda, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan idam edildiler.

1963. Başbakan İsmet İnönü "Kürt sorunu"nun tehlike oluşturmadığını söyledi.

1964. Yazar Sait Faik Abasıyanık'ın, ölümünden on yıl sonra, Burgaz Adası'ndaki evi müzeye dönüştürüldü.

1984. Çay stoklarının tükendiği açıklandı. İstanbul'da bazı kahvehanelerde çay satışları durdu.

1985. Birmingham City ile Leeds United arasında Birmingham'da oynanan futbol maçı sırasında yangın çıktı; 40 kişi öldü, 150 kişi yaralandı.

1989. Avrupa İnsan Hakları Komisyonu Türkiye Birleşik Komünist Partisi kurucuları Haydar Kutlu ve Nihat Sargın'ın Türkiye aleyhine başvurularını kabul etti.

1994. Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) kuruldu.

1996. Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller, örtülü ödenekten 500 milyar lira çektiğini kabul etti.

1997. IBM bilgisayar şirketinin süperbilgisayarı Deep Blue (Koyu Mavi), gelmiş geçmiş en büyük satranç ustası kabul edilen Gari Kasparov'u yendi.

1998. Türkiye Büyük Millet Meclisi lojmanlarında oturan 541 milletvekilinden, 321'inin 2 milyon 580 bin lira olan Çöp Vergisi diye bilinen çevre temizlik vergisini ödemediği belirlendi.


Bugün Doğanlar:

1894. ABD!li modern dansçı ve koreograf Martha Graham.

1904. İspanyol sürrealist ressam Salvador Dali.



Bugün Ölenler:

1948. Şair ve fıkra yazarı Hamamizade İhsan.

1954. Öykü ustası Sait Faik Abasıyanık.

1981. Jamaikalı Reggae ilahı gitarist ve şarkıcı Bob Marley.

1988. İngiltere Gizli İstihbarat Servisi görevlisiyken Sovyetler Birliği hesabına casusluk yaptığı ortaya çıkınca bu ülkeye iltica eden Kim Philby. 76 yaşında Moskova'da.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 12 MAYIS


"Dünya Hemşireler Günü ve Hemşirelik Haftası. "

1820. İngiliz hastane reformcusu ve Kırım savaşı yaralılarına Selimiye kışlasında "lambalı kadın" olarak hizmet veren Florence Nightingale (Florıns Naytingeyl) doğdu.

1871. Paris Komünü ayrılık halinde kadınlara nafaka hakkı tanıdı.

1916. İrlanda'nın İngiltere'den bağımsızlığını ilan eden Paskalya Ayaklanması'nın öncüsü ve İrlanda'nın ilk Marksist işçi önderlerinden James Connolly kurşuna dizildi.

1929. İlk Tıp Bayramı Haydarpaşa Tıp Fakültesi'nde kutlandı.

1940. Kırkpınar güreşlerinde Tekirdağlı Hüseyin altıncı kez başpehlivan oldu.

1949. Sovyetler Birliği'nin 11 ay süren Berlin ablukası kalktı. İhtiyaç maddelerinin havadan taşınması müttefiklere 200 milyon dolara mal oldu.

1951. Yıkıcı gücü Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan bombaların 100 katı büyüklüğünde olan ilk hidrojen bombası denemesi Pasifik Okyanusu'ndaki Eniwetok atolünde yapıldı.

1965. Doğu Pakistan'da (bugünkü Bangladeş)kasırga çıktı; 10 binin üstünde insan öldü.

1974. Erzurum'un Oltu ilçesinde bir linyit ocağında grizu patlaması oldu; 10 işçi öldü.

1975. TRT Genel Müdürü İsmail Cem görevden alındı.

1976. Filistin Kurtuluş Örgütü'nün (FKÖ)Türkiye'de büro açma isteği kabul edildi.

1978. Ankara'da YİBA çarşısı yandı. 49 kişi öldü, 100'den fazla kişi yaralandı.

1979. Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) gazetelere "Gerçekçi Çıkış Yolu" başlıklı Ecevit hükümetini eleştiren tam sayfa ilan verdi.

1992. Nelson Mandela Uluslararası Atatürk Barış Ödülü'nü insan hakları ihlalleri iddiaları nedeniyle reddetti.

1995. İstanbul Çiftehavuzlar'daki bir evde Devrimci Sol liderlerinden Dursun Karataş'ın eşi Sabahat Karataş'la birlikte üç kişinin öldürüldüğü baskına katılan polisler hakkında yargısız infaz iddiasıyla dava açıldı.

1998. İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Başkanı Akın Birdal Ankara'da silahlı saldırıya uğradı. Birdal ağır yaralandı.


Bugün Doğanlar:

1907. ABD'li sinema oyuncusu Katherine Hepburn.

Bugün Ölenler:

1927. Milli edebiyat akımının öncülerinden Ahmet Hikmet Müftüoğlu. Eserleri arasında Haristan ve Gülistan, Çağlayanlar adlı öykü kitaplarıyla Gönül Hanım adlı romanı sayılabilir.

1985. Fransız ressam Jean Dubuffet.

1999. ABD'li karikatürist Saul Steinberg.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 13 MAYIS


1793. Fransa'da Devrimci Cumhuriyetçi Kadın Yurttaşlar Kulübü kuruldu.

1846. ABD Kongresi Meksika'ya savaş ilan etti. Sınır devriyelerine baskın yapılmasını gerekçe gösterdi.

1926. Sıtma ile Mücadele kanunu kabul edildi.

1929. İran'ın Horasan bölgesinde deprem oldu. 3 bin kişi öldü.

1940. İngiltere Başbakanı olan Winston Churchill ünlü konuşmasını yaptı: "Size kan, ter ve gözyaşından başka vaad edecek bir şeyim yok."

1943. II. Dünya Savaşında 250 bini aşkın Mihver kuvvetleri askerinin Tunusta İttifak devletlerine teslim olmasıyla Kuzey Afrika savaşı son buldu.

Aynı gün gazino ve kahvelerin sınıflandırılması kararlaştırıldı.

1949. Yazar Rıfat Ilgaz cumhurbaşkanına hakaretten 3 yıl, Mısır kralı ve İran şahına hakaretten 7 ay hapis cezasına çarptırıldı.

Aynı gün Aziz Nesin de Mısır kralıyla İran şahına yayın yoluyla hakaretten 7 ay hapis cezası aldı. Meclis'in manevi şahsına hakaret iddiasıyla Mehmet Ali Aybar hakkında da tutuklama kararı çıktı.

1950. Ereğli Kömür İşletmeleri'nde Türkiye'nin ilk siyasal grevi yapıldı.

1955.Türkiye Demir-Çelik İşletmeleri ile Türkiye Selüloz ve Kağıt İşletmeleri kuruldu.

1965. Batı Almanya İsrail'i tanıdı. Karar nedeniyle, 9 Arap ülkesi Batı Almanya ile ilişkisini kesti.

1966. "Türkiye'yi kurtaracak tek yol sosyalizmdir" başlıklı yazısında komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla Şadi Alkılıç 45 yıl önce bugün 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı.

1971. Süresiz kapatılan Sabah gazetesinin açılmasına karar verildi.

1975. Başbakan Süleyman Demirel Vural Önsel adlı bir kişinin saldırısına uğradı. Demirel'in burun kemiği kırıldı.

1979. Başbakan Bülent Ecevit iş çevrelerinin hükümete karşı tutumunu eleştirerek "Yeterli yardım ve kredi sağlama eşiğine gelmişken bıçaklanıyoruz. Kendimizi yabancılara haksız yere jurnal ediyoruz" dedi.

1981. Mehmet Ali Ağca, Papa II. Johannes Paulus'u Roma'da vurarak yaraladı.

1988. Aralarında Abdullah Öcalan'ın da bulunduğu 94 kişiye askerlik yapmak üzere 3 ay içinde yurda dönme çağrısı yapıldı. Çağrıya uymayanların vatandaşlıktan çıkarılacağı ilan edildi.

1994. Eski İSKİ ( İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi) Genel Müdürü Ergun Göknel, "Klor yolsuzluğu" davasında 8 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.

1996. Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller'in dolandırıcılıktan yargılanan Selçuk Parsadan'a örtülü ödenekten 5,5 milyar lira verdiği iddia edildi.

1997. İçişleri Bakanlığı, Uğur Mumcu'nun ailesine 9,5 milyar liralık maddi tazminat ödedi.

1998. Memur sendikaları yasa tasarısını protesto eden memurlar hakkında, adli tarihin en geniş kapsamlı soruşturması açıldı.



Bugün Doğanlar:
1882. Fransız ressam Georges Braque .

1907. İngiliz kadın yazar Daphne duMaurier .

1914. ABD'li profesyonel boks şampiyonu Joe Louis.

1950. ABD'li şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve besteci Peter Gabriel.

1950. ABD'li şarkıcı ve besteci Stevie Wonder



Bugün Ölenler:
1961ABD'li sinema oyuncusu Garry Cooper.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 14 MAYIS

"Eczacılar Günü", "Çiftçiler Günü", "Arkeoloji Haftası"

1767. İngiliz hükümetinin ithal çaya vergi koyması üzerine Amerikan Bağımsızlık savaşı başladı.

1924. Türkiye Taş Kömürü Kurumu Zonguldak'ta kuruldu.

1946. Türkiye Sosyalist Partisi kuruldu. Başkanlığa Avukat Esat Adil Müstecaplıoğlu seçildi.

1948. İsrail devleti kuruldu.

1950. 27 yıllık Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı son buldu. Demokrat Parti oyların yüzde 53 oyla tek başına iktidara geldi. Türkiye'de tek parti dönemi sona erdi.

1952. Paris'te toplanan Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) Genel Kurulu'nda Türkiye'yi Ahmet Emin Yalman temsil etti.

1955. Nedret Gürcan, Dinar'da , Şairler Yaprağı adlı bir şiir dergisi yayımlamaya başladı.

Aynı gün Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa'daki sosyalist ülkeler yeni bir askeri ittifak içeren Varşova Paktı'nı imzaladılar.

1957. Dr. Asım Onat Dünya Tıp Cemiyeti başkanlığına seçildi.

1958. Ziya Ademhan 1 yıl hapse mahkum oldu.

1968. Üniversite öğrencileri "NATO'ya Hayır" haftası başlattılar; 106 öğrenci gözaltına alındı.

1974. 12 Mart askeri müdahalesi sırasında tutuklananları kapsayan Genel af çıktı. 141. ve 142. maddeler kapsam dışı kaldı.

1984. Yaşar Kemal'in İnce Memed romanını beyaz perdeye uyarlayan Peter Ustinov'un filminin galası Londra'da yapıldı.

1985. Hüsamettin Cindoruk, Doğru Yol Partisi genel başkanı seçildi. Cindoruk, " Bu emaneti kimseye teslim etmem. Sadece sahibine teslim ederim" dedi. Yeni Genel Başkanın adı, "Emanetçi" oldu.

1996. İstanbul Alibeyköy'de İrfan Ağdaş adlı genç polisin açtığı ateşle vurularak öldü. Polisler hakkında dava açıldı. Dava, 2 Nisan 2001'de bitti, polisler beraat etti.

1997. Danıştay, Bargama köylülerinin siyanürle altın aramaya son verilmesi talebini haklı buldu.

Aynı gün, Türk Silahlı Kuvvetleri Kuzey Irak'a yönelik en büyük sınır ötesi harekatı başlattı. 50 bin asker ve köy korucusu Kuzey Irak'a girdi. Resmi açıklamalarda, "Çelik Harekatı" adlı operasyonda 113 güvenlik mensubu ve 2811 PKK militanının öldüğü ilan edildi.


Bugün Doğanlar:
1686. Alman fizikçi ve termometrenin mucidi Gabriel Daniel Fahrenheit.

Bugün Ölenler:

1940. Amerikalı devrimci Emma Goldman (Kızıl Emma). Amerikan işçi hakları mücadelesi öncülerinden Goldman, özgür aşkı savundu. Savaş karşıtıydı. Doğum kontrolü ve eşcinsellerin özgürlüğü için mücadele etti.

1984. Oyun yazarı ve tiyatro yönetmeni Vasıf Öngören. Amsterdam'da ölen Öngören'in eserleri arasında, "Asiye Nasıl Kurtulur", "Zengin Mutfağı", "Oyun Nasıl Oynanmalı" bulunuyor.

1987. Amerikalı sinema oyuncusu Rita Hayworth.

1994. Fenerbahçe ve milli takımın eski kalecisi Cihat Arman. Arman 1939-1951 yılları arasında Fenerbahçe futbol takımında 308 maç oynamıştı.

1995. Edebiyat eleştirmeni, denemeci Rauf Mutluay

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 15 MAYIS


1718. Londralı avukat James Puckle (Pakl) makinalı tüfeği keşfetti

1756. Kuzey Amerika'daki egemenlik mücadelesinde İngiltere'nin Fransa'ya savaş açmasıyla, Fransa-Kızılderili savaşı olarak da bilinen 7 yıl savaşı başladı

1873. Darüşşafaka Lisesi kuruldu.

1919. Yunan orduları İzmir'i işgal etti. Gazeteci Hasan Tahsin işgalcilere ateş açtı ve öldürüldü.

1924. Sanayi-i Nefise Mektebi (bugünkü M. Ü.Güzel Sanatlar Akademisi) öğrencileri ilk resim sergilerini İstanbul'da açtı.

1929. Amerika Birleşik Devletleri'nde Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi ilk ödülleri dağıttı. Amerikan yapımı sessiz film "Wings" (Kanatlar) en iyi film seçildi. Ödüller, 1931'den bu yana "Oscar" adıyla da biliniyor.

1952. Türk-Elen Dostluk Derneği kuruldu.

1953. İstinye Tersanesi'nde yapılan Bostancı ve Caddebostan gemileri törenle denize indirildi.

1963. ABD'li astronot Gordon Cooper Güven 7 adlı kapsülle o güne kadar yapılmış en uzun uzay uçuşunu gerçekleştirmek üzere uzaya fırlatıldı.

1966. Ereğli Demir Çelik tesisleri işletmeye açıldı.

Vietnam savaşını protesto eden 8 bin Amerikalı 2 saat boyunca Beyaz Saray'ı kuşattı.

1973. Askeri Yargıtay Sıkıyönetim Askeri Mahkemesince verilen Prof. Uğur Alacakaptan ve Uğur Mumcu'yla ilgili mahkumiyet kararını bozdu. Uğur Mumcu tahliye oldu. Sonra da er olarak askere alındı.

1974. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk Gazeteci Hasan Tahsin adına İzmir Konak Meydanı'na dikilen İlk Kurşun Anıtını açtı.

1984. 1256 aydın "Türkiye'deki demokratik düzene ilişkin gözlem ve istekler" başlıklı dilekçeyi 15 Mayıs 1984'de Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e verdi. "Aydınlar Dilekçesi" olarak bilinen girişime karşı dava açıldı.

1990. Vincent Van Gogh'un resmi "Doktor Gachet'nin Portresi" bir resim için ödenen en yüksek fiyatla 82,5 milyon dolara satıldı.

1997. Almanya'da Kitap Yayımcıları Birliği Barış Ödülü Yaşar Kemal'e verildi.


Bugün Doğanlar:
1890. Amerikalı romancı Katherine Anne Porter.

1891. Rus romancı Mikhail Bulgakov.

1909. ABD'li sinema oyuncusu James Mason.

1911. İsviçreli yazar Max Frisch.

1915. 1970 Nobel İktisat ödülü sahibi .ABD'li iktisatçı Paul A. Samuelson.


Bugün Ölenler:
1926. Son Osmanlı Padişahı VI. Mehmet Vahdettin, San Remo'da sürgünde.

1997. Şair Turhan Oğuzbaş, İstanbul'da. Şair "Yaşanmamış Mektuplar", "Gözlerin İstanbul Senin", "Sonbahar Rüzgarları" adlı şiir kitaplarının yanında Timur Selçuk'un bestelediği "İspanyol Meyhanesi" şiiriyle tanınmıştı.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 17 MAYIS

1874. Norveç İsveç'ten ayrılarak bağımsızlığını ilan etti.
1954. Amerika Birleşik Devletleri'nde siyah çocukların beyaz çocuklarla aynı okula gitmelerini önleyen yasa yürürlükten kaldırıldı.
1967. İmam-hatip okullarını bitirenlere üniversitelere girme hakkı tanındı.
1969. İstanbul Toptaşı Cezaevi'nde 500 mahkum af isteğiyle açlık grevine başladı.
1971. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THKP-C ) üyesi dört kişi İsrail'in İstanbul Başkonsolosu Efraim Elrom'u kaçırdı. Eylemciler, 20 Mayıs gününe kadar cezaevlerindeki bütün devrimcilerin serbest bırakılmasını istediler. Hükümet pazarlık yapmayacağını açıkladı.
1972. Demiryollarının 991 milyon lirayla zarar rekoru kırdığı açıklandı.
1973. Türkiye Komünist Partisi- Marksist Leninist (TKP-ML) ve Türkiye İşçi Köylü Ordusu'nun (TİKKO) kurucusu İbrahim Kaypakkaya sıkıyönetimde gözaltında bulunduğu sırada gördüğü işkenceler sonucunda öldü.
1976. Batman ve Malatya'da Petrol-İş üyesi 5 bin işçi grevde.
1983. Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesi yedi gencin öldürüldüğü Bahçelievler katliamı davası sonuçlandı. İki sanık idam, iki sanık da 15'er yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Aynı gün Savcı Doğan Öz'ü 1978'de Ankara'da öldürmekten sanık İbrahim Çiftçi beraat etti.
1987. İstanbul'da 80'li yılların ilk kitlesel kadın yürüyüşü "Dayağa Karşı Dayanışma Yürüyüşü" yapıldı. Yürüyüşe iki binden fazla kadın coşkuyla katıldı.
1989. Çin'de 1 milyondan fazla gösterici başkent Pekin'deki Tienanmen Meydanı'nda siyasal özgürlüklerin genişletilmesi için açlık grevi yapan öğrencileri desteklemek amacıyla yürüyüş yaptı.
Aynı gün, Çekoslovakya'da, 4 aydır hapiste olan yazar Vaclav Havel serbest bırakıldı.
1994. İstanbul Savaş Karşıtları Derneği kapatıldı.
1995. Hava-İş sendikası başkanı Atilay Ayçin bir konuşmasında bölücülük yaptığı iddiasıyla yargılandı, 1yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı ve tutuklandı.
1996. Yaşar Kemal'e İspanya'da Uluslararası Katalonya Ödülü verildi.
1997. "Barış İçin Bir Milyon İmza" girişiminin topladığı imzalar Meclis'e iletildi.
2000. Geçen yıl bugün, Doçent Doktor Bahriye Üçok ile Muammer Aksoy'un öldürülmesi olayına karışan 4 kişinin yakalandığı açıklandı.

Bugün Doğanlar:
1900. İran devriminin dini lideri Ayetullah Humeyni.

Bugün Ölenler:
1952. Yazar Memduh Şevket Esendal.
1957. Yazar Nurullah Ataç.
1980. Galatasaray'lı ünlü futbolcu ve teknik yönetmen "Baba Gündüz" Gündüz Kılıç.
1993. Sinema sanatçısı Handan Adalı.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 18 MAYIS

1804. Napoleon Bonaparte Fransa imparatoru ilan edildi.
1871. Paris Komünü eşit işe eşit ücret verilmesini kabul etti.
1926. Uluslararası Silahsızlanma Konferansı Cenevre'de başladı.
1943. Adolf Hitler müttefiki İtalya'nın teslim olmaya yönelmesi üzerine Alaric Operasyonu'nu başlatarak İtalya'nın Alman ordularınca istilası emrini verdi.
1960. Akşam gazetesi 20 gün süreyle kapatıldı. Gerekçe; sıkıyönetim bildirilerine uymamak.
1961. Aziz Nesin tutuklandı. Gerekçe; yazısında komünizm propagandası yapmak.
1968. Fransa'da Mayıs ayaklanması sürüyor. Başkan de Gaulle Romanya'daki ziyaretini beklenenden 12 saat önce bitirerek ülkesine döndü. Sinemacılar Cannes Film Festivali'ni işgal etti. Önde gelen Fransız film yönetmenleri eserlerini yarışmadan geri çekti jüri istifa ederek festivali sona erdirdi.
1974. Genel Af ilan edildi.
Aynı gün Hindistan Pokhran eyaletindeki Racastan Çölü'nde ilk nükleer silah denemesini başarıyla gerçekleştirdi.
1976. Başbakan Süleyman Demirel'in hayali mobilya ihracatı suçundan tutuklu yeğeni Yahya Demirel tahliye edildi.
1982. Eski Milli Selamet Partisi Milletvekili Halit Kahraman Almanya'da eroin kaçakçılığından hapis cezası almıştı. Kahraman cezası bitince Türkiye'ye teslim edildi. İki gün sonra Ankara'da tutuklandı.
1986. Nisan'da Çernobil Nükleer Santralındaki patlamanın ardından Atom Enerjisi Komisyon Başkanı Profesör Ahmet Yüksel Özemre, "radyasyonda endişe edilecek bir şey yok" dedi.
1987. İstanbul'da Deniz Otobüsleri Bostancı- Kabataş arasında çalışmaya başladı.
1995. Gazi mahallesi olaylarını protesto gösterisi sırasında gözaltına alınan ve kendisinden bir daha hiç haber alınamayan Hasan Ocak'ın Altınşehir Mezarlığı Kimsesizler Bölümü'ne gömüldüğü ortaya çıktı.
1996. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e İzmir'de silahlı saldırı. Demirel yara almazken koruma müdürü ve bir gazeteci yaralandı.
1997. Milliyetçi Hareket Partisi kurultayında kavga çıktı, kurultay hakim kararıyla 1 ay ertelendi.


Bugün Doğanlar:
1048. İranlı yazar ve şair Ömer Hayyam.
1872. İngiliz filozof ve matematikçi, Nobel edebiyat ödülü sahibi, barış hareketi lideri Bertrand Russel.
1883. Bauhaus akımının kurucularından Alman mimar Walter Gropius.
1897. ABD'li film yönetmeni Frank Capra.
1919. İngiliz dansçı, Türkiye balesinin kurucusu Dame Margot Fonteyn.
1920. Papa 2. John Paul.

Bugün Ölenler:
1952. Gazeteci ve yazar Sermet Muhtar Alus.
1977. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) spikerlerinden Zafer Cilasun.
1981. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) eski başkanlarından Fuat Sirmen.
1981. Amerikalı şair, oyun yazarı ve romancı William Saroyan.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 19 MAYIS


"Gençlik ve Spor Bayramı"


1919. Mustafa Kemal Milli Mücadeleyi başlatmak için, Bandırma vapuruyla İstanbul'dan ayrılarak Samsun'a çıktı. 19 Mayıs, 20 Haziran 1938 tarih ve 3466 sayılı kanunla millî bayram olarak kabul edildi.
1934. Bulgaristan'da faşistler darbeyle iktidarı ele geçirdi.
1940. İstanbul Dolmabahçe Stadyumunun temeli atıldı.
1948. İstanbul Üniversitesi Talebe Birliği ile İstanbul Teknik Üniversitesi Talebe Birliği birleşti. Böylece, kısa adı TMTF olan Türkiye Milli Talebe Federasyonu kuruldu.
1961. Güney Kore'de yapılan darbeden sonra, Başkan Po Sun Yun, görevinden istifa etti.
1966. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, "27 Mayıs Devrimi'nin neticelerini kimsenin tasfiye etmeye gücü yetmez. Türk Silahlı Kuvvetleri ve onun komutanları, şu ve bu prensibin aleti değildir," dedi.
1968. Türkiye İşçi Partisi'nin Kayseri'deki toplantısına saldırıldı; konuşmacılar yaralandı, bayrak ve flamalar yırtıldı.
1974. Valery Giscard d'Estaing Fransa cumhurbaşkanlığına seçildi.
1977. Milliyetçi Hareket Partisi lideri Alpaslan Türkeş "Katil Ecevit", "Komünistler Moskova'ya", "Elde kuran, hedef Turan" sloganlarını yasakladı.
1979. 1 Mayıs günü sokağa çıktıkları için tutuklanan Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Behice Boran ve 330 partili serbest bırakıldı.
1982. Türkiye, Fransa'dan Yılmaz Güney'in iadesini istedi.
1989. Kadın Kurultayı toplandı. İlk kez kapalı bir salonda yaklaşık 2 bin 500 kadın toplandı. Aynı gün, Uluslararası I. İstanbul Tiyatro Festivali başladı.
1990. Polis Kadıköy'de bir eve baskın yaptı. Hatice Dilek Aslan ve İsmail Oral öldürüldü.
1995. Gözaltında kaybedilen, 55 gün sonra ölüsü Beykoz Kimsesizler Mezarlığında bulunan Hasan Ocak, binlerce kişinin katıldığı törenle toprağa verildi. Dönemin İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanı Algan Hacaloğlu, "toplumdan hükümet adına özür diliyorum," dedi.

Bugün Doğanlar:
1762. Alman filozof Johann Gottlieb Fichte.
1890. Vietnam bağımsızlık hareketinin lideri Ho Chi Minh.
1926. Amerikalı siyah lider Malcolm X.

Bugün Ölenler:
1935. "Arabistanlı Lawrence" adıyla tanınan, İngiliz arkeolog, asker, istihbaratçı ve yazar Thomas Edward Lawrence, motosiklet kazasında.
1944. Sivil ressamlar kuşağının ilk temsilcilerinden Şevket Dağ. Uluslararası yarışmalarda ödüller almış olan Şevket Dağ, özellikle Ayasofya'dan çalıştığı resimlerle "iç mekan ressamı" olarak tanınıyordu.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 20 MAYIS

"Sessiz Dünya Sakinleri Haftası"


1622. Osmanlı İmparatorluğu'nda isyancılar, ordu ve yönetimde yenilik taraftarı Padişah II. (Genç) Osman'ı tahttan indirip öldürdüler.
1795. Fransa'da kadın kulüpleri kurulması yasaklandı.
1920. İlk hemşire okulu, Amiral Bristol Hemşire Mektebi hizmete girdi.
1928. Türkiye'de uluslararası rakamlar kabul edildi.
1932. Avusturya şansölyeliğine Hıristiyan Sosyalist lider Engelbert Dollfuss seçildi.
1947. Adana'da İplik ve Dokuma İşçileri Kongresi yapıldı.
1948. Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Grubu, Milli Eğitim Bakanlığı denetiminde imam-hatip kursları açılmasına karar verdi.
1955. Akis dergisi yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek tutuklandı.
1959. Vatan gazetesi yazarlarından Sadun Tanju, saldırıya uğradı.
1961. 27 Mayıs sonrası ilk büyük işçi mitingi, Eskişehir'de binlerce işçinin katılımıyla yapıldı.
1964. İstanbul Teknik Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi dışında, üniversite ve yüksek okullara girişte merkezi sınav sistemi getirildi.
1965. Ürgüplü Kabinesi'nin Adalet Bakanı İrfan Baran "141 ve 142 kaldırılsa komünizm önlenemez," dedi.
1971. Kısa adı TÜSİAD olan Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği kuruldu.
1974. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi davasından yargılanan ve 2 yıldır tutuklu olan sinema sanatçısı Yılmaz Güney genel aftan yararlanarak tahliye oldu.
1981. Özgürlük Yolu ve kısa adı DHKD olan Devrimci Halk Kültür Dernekleri adıyla bilinen Türkiye Kürdistanı Sosyalist Partisi davası Diyarbakır Sıkıyönetim Mahkemesi'nde başladı.
1989. Çin'de Başbakan Li Peng Pekin'de sıkıyönetim ilan etti.
1990. Romanya'da; İon İliescu cumhurbaşkanı seçildi.
1999. PKK yöneticilerinden Şemdin Sakık ve kardeşi Arif Sakık idam cezasına çarptırıldı.

Bugün Doğanlar:
1799. "İnsanlık Komedyası"nın yaratıcısı Fransız romancı Honore de Balzac.

Bugün Ölenler:
1506. Amerika kıtasına ulaşan ilk Avrupalı kaşif Kristof Kolomb.
1994. Eski Amerika Birleşik Devletleri Başkanlarından John F. Kennedy'nin dul eşi ve Yunanlı armatör Aristotelis Onasis'in karısı Jacqueline Onasis.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 21 MAYIS


1929. Şair Yahya Kemal Bey (Beyatlı) Madrid elçiliğine atandı.

1931. İstanbul şampiyonu Fenerbahçe Yunanistan şampiyonu Olimpiyakos'u 1-0 yendi.

1932. Ağrı Dağı ayaklanmasına katılan 34 kişi hakkında idam kararı verildi.

1950. Celal Bayar Türkiye Cumhuriyeti'nin 3. cumhurbaşkanı oldu. Aynı gün, Adnan Menderes ilk Demokrat Parti hükümetini kurdu.

1956. 1200 kişilik İstanbul Bayrampaşa Cezaevi'nin temeli atıldı.

1960. Ankara'da mektup ve telgrafa sansür kondu, beş kişinin bir araya gelerek dolaşması yasaklandı.

1961. İstanbul Belediyesi'nin düzenlediği Türk filmleri yarışmasında Memduh Ün'ün yönettiği Kırık Çanaklar en iyi film seçildi.

1962. Türk Kadınlar Birliği Kongresi olaylı geçti. Günseli Özkaya Başkan seçildi.

1963. Başbakan İsmet İnönü, "bu kadar sağlam bir ordu bünyesinden de kuvvet alan demokratik rejim, ebediyete kadar yürüyecek," dedi.

1963. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı, Hürriyet, Milliyet, Akşam ve Tercüman gazetelerini kapattı.

1968. Fransa'da sol muhalefetin hükümetin görevden alınması istemi 11 oy farkla reddedildi. Sendikalar hükümet ve işveren sendikalaraıyla görüşme isteklerini bildirdi. Meclis göstericilere af çıkardı. Paris're Daniel Cohn Bendit'in oturma izninin geri alınmasına karşı gösteri yapıldı.

1968. "Türkiye'de Sosyalizm (1848-1925)" adlı kitap toplatıldı.

1972. Richard Nixon Sovyetler Birliği'ni ziyaret eden ilk ABD Başkanı oldu.
İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom, bir apartman dairesinde öldürülmüş olarak bulundu . Elrom,16 Mayıs 1971'de kısa adı THKP-C olan Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi üyelerince kaçırılmıştı.
Orhan Kemal Roman Armağanı'nı Yılmaz Güney aldı.

1977. Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan, "5 Haziran'dan sonra tüm okulları imam-hatip okulu yapacağız" dedi.

1981. Devlet Başkanı Kenan Evren, "12 Eylül Türk milletinin isteği ile erçekleştirildi"dedi.

1987. 216 sanıklı Milliyetçi Hareket Partisi davası sonuçlandı. 52 kişiyi öldürdükleri, 29 kişiyi öldürmeye teşebbüs ettikleri belirlenen sanıklardan 11'i idam, 2'si ömür boyu, 16'sı 36'şar yıl hapis cezasına çarptırıldı.

1988. Galatasaraylı futbolcu Tanju Çolak ligde attığı 39 golle Metin Oktay'ın 38 gollük rekorunu kırdı.

1990. Yemen Arap Cumhuriyeti (Kuzey Yemen) ile Yemen Demokratik Cumhuriyeti (Güney Yemen) birleşti.

1991. Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı kuruldu.

1995. Gözaltında iken kaybolan Rıdvan Karakoç'un cesedi 22 Mayıs 1995'de Beykoz ormanlarında bulundu.

1997. Anayasa Mahkemesi Demokratik Barış Hareketi'nin (DBH'nin) kapatılma istemini reddetti.

2000. Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Fettullah Gülen'in sahibi olduğu Fatih Üniversitesi'ne bağlı hemşirelik yüksek okulunu başörtü yasağına uymadığı gerekçesiyle kapattı.
Aynı gün Birleşik Arap Emirlikleri'nin başkenti Abu Dabi'de sadece kadınlara hizmet edecek dev bir alışveriş merkezi kuruldu.

Bugün Doğanlar:

1813. "Uçan Hollandalı", "Siegfried" gibi operaların yaratıcısı Alman besteci Richard Wagner.

1859. Sherlock Holmes romanlarının yazarı İngiliz doktor ve romancı Sir Arthur Conan Doyle.

1907. Shakespeare'in sinema uyarlamalarındaki performansıyla ünlü İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu Sir Laurence Olivier.

1924. Asıl adı Şahnur Varenak Aznavuryan olan Ermeni kökenli Fransız şarkıcı Charles Aznavour (Şarl Aznavur)

Bugün Ölenler:

1885. "Sefiller" adlı romanıyla dünya çapında ün kazanan eleştirel gerçekçilik akımının öncülerinden Fransız yazar Victor Hugo.

1912. Taişlamalarıyla ünlü Şair Eşref .

1960. Modern Türk resminin öncülerinden Ressam İbrahim Çallı. Canlı ve parlak renkleri serbest fırça darbeleriyle kullanmasıyla ayırdedilen Çallı, Türk resmine yeni bir soluk getirmişti.

1967. ABD'li yazar Langston Hughes.

1996. Şarkıcı Tanju Okan.

 

[med61]

TARİHTE BUGÜN / 23 MAYIS

1795. Fransa'da kadınların toplantılara katılması yasaklandı.

1919. İzmir'in Yunan kuvvetlerince işgalini kınamak amacıyla İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda yapılan mitinge 200 bin kişi katıldı.

1928. Türk Vatandaşlığı Kanunu kabul edildi.
Aynı gün tekke ve zaviyeler kapatıldı.

1945. Almanya'daki Nazi rejiminin baskı örgütü SS birliklerinin başı, gizli servis Gestapo'nun ikinci adamı ve Hitler'in Avrupa'daki Yahudileri yok etme programının mimarı Heinrich Himmler, İngiliz birliklerince tutuklandığının ertesi günü intihar etti.

1949. Sovyet lideri Josef Stalin Berlin ablukasını kaldırdı ve II. Dünya Savaşı sonrası ikiye bölünen Almanya'nın batısında federal cumhuriyet ilan edildi.

1960. İsrail ajanları 6 Milyon Yahudinin ölümünden sorumlu tutulan Adolf Eichmann'ı Arjantin'de ele geçirdi. Eichmann yargılanmak üzere İsrail'e götürüldü.

1965. Adalet Partisi Antalya Milletvekili İhsan Ataöv "Milliyetçi öğretmenler ayaklandığı gün içim müsterih olacaktır. Ölenler şehit, kalanlar gazi sayılacaktır" dedi.

1971. İstanbul'da sokağa çıkma yasağı kondu. 25 bin asker ve polis kentte arama yaptı.

1978. İmralı Cezaevi'nden kaçan Amerikalı Billy Hayes'in yazdığı roman Geceyarısı Ekspresi adıyla sinemaya aktarıldı. Türkiye, filmi protesto etti.

1983. "Çizgilerle Nazım Hikmet" kitabında komünizm propagandası yaptıkları iddiasıyla Müjdat Gezen ve Savaş Dinçel tutuklandılar.

Bugün Doğanlar:

1951. Dünya Satranç Şampiyonu, uluslararası büyük usta Anatoliy Karpov

Bugün Ölenler:

1906. Norveçli yazar Henrik İbsen

1955. Aziziye Tabyası kahramanı Nene Hatun.